در این نوشتا رقصد داریم دررابطه با یک مفهوم حقوقی بنام اعتبار امر مختومه سخن گوییم مفهومی که شاید برایتان جالب باشد که در بسیاری از پرونده های مطروحه در محاکم قضایی نقش دارد واکثریت پیش امده که از دست یک نفر به یک علت شکایت نموده اید ولی وقتی رای مورد نظر را نگرفته اید در طرح مجدد دعوا به این مفهوم بر خورد نموده اید.
در بدو امر بایستی جهت روشن شدن موضوع باید گفت موقعی که در باب یک موضوعی در دادگاه حکم صادر می‌شود، به این معنی است که این موضوع یک بار تشریفات رسیدگی را طی نموده است و موضوع مورد بحث وبررسی قرار گرفته است لذا دادگاه را به خود مشغول کرده ورسیدگی مجدد به این موضوع نوعی اطاله وقت برای دادگاه محسوب می شود. اصل بر این است وقتی که به موضوعی در محکمه رسیدگی می شود تمام جهات در نظر گرفته می شود و همچنین موضوع مربوطه بدون کم و کاست مورد بررسی قرار گرفته است و رایی که از جانب قاضی صادر شده با تحقیق و بررسی همه جانبه همراه بوده است. به همین خاطر رسیدگی مجدد ضروری نیست.
در بند 6 ماده 84قانون آیین دادرسی مدنی نیز قانون گذار به این مطلب اشاره کرده است چنانچه دعوی مطرح شده سابقا بین همان اشخاص یا اشخاصی که اصحاب دعوی قایم مقام آنان هستند رسیدگی شده ونسبت به آن حکم قطعی صادر شده باشد از حکم این بند از ماده 84برای تحقق مفهوم اعتبار امر مختوم مستفاد می شود که می توان به شرح زیر مورد توجه
1-شرط مربوط به وحدت اصحاب دعوا
منظور از اصحاب دعوا در واقع همان دو طرف دعوا می باشند که در دادرسی دخالت مستقیم داشته اند اما الزاما وحدت اصحاب دعوا زمانی معنا پیدا می کند که طرفین دعوا خود در دادرسی شرکت داشته باشند چراکه قایم مقام انها نیز می توانند بمانند طرفین دعوا دخالت نمایند به این اعتبار که در دعای مدنی در صورت فوت یکی دعوا بطرفیت قایم مقام انها ادامه دارد از این شرط وحدت اصحاب دعوا نباید نتیجه گرفته شود که الزاما با تغییر طرفین دعوا قاعده اعتبار امر مختوم مصداق پیدا نمی کند.
2-شرط مربوط به وحدت سبب
سبب یعنی جهتی که در امور حقوقی شخص بخاطر ان طرف دعوا قرار می گیرد یا علتی که در امور کیفری بخاطر ان امر تحت تعقیب قرار می گیرد.مثلا شخصی به اتهام یک جرم تخریب تحت پیگرد قرار می گیرد وبه اعتبار نداشتن سوءنیت تبرئه می گردد وامکان تعقیب او نیست اما این بدان معنی نیست که نتوان از لحاظ حقوقی مثل جبران خسارت بر نیاید.
3-شرط مربوط به وحدت موضوع
اثر اعتبار امر مختومه منع تجدید رسیدگی است ونمی توان فردی را که به اتهامی تعقیب ورای درخصوص آن فرد صادر شده بنوعی بدلیل عدم کفایت دلیل یا گذشت شاکی از اتهام وارده مبری گردیده است مجددا به همان اتهام تحت تعقیب قراردادفرض کنید مالی تخریب شده است هرگونه تصمیم قطعی در مورد ان از طرف مرجع قضایی باعث اعتبار امر مختومه می گردد .
بطور کلی باید نتیجه گرفت که هرگونه اظهار نظری قطعی در مورد متهم اعم از اینکه در قالب حکم یا قرار باشد اعتبار امر مختومه خواهد داشت ونمی توان مجدد به همان اتهام آن شخص را مورد تعقیب قرار دادبا این حال اگر شرایط مزبور فراهم نباشد امکان تعقیب مجدد وجود خواهد داشت
