اعاده حیثیت یعنی بازگشت حیثیت و آبروی از دست رفته به موجب انتساب جرمی که فرد از آن، تبرئه شده است. طریق اعاده حیثیت، تنظیم شکوائیه با عنوان مجرمانه افترا در دفتر خدمات الکترونیک قضایی به وسیله شخص یا وکیل او(در سامانه خود کاربری وکلا) میباشد. افترا به معنای به دروغ، کارهای ناروا را به کسی نسبت دادن است. افترا طبق ماده 697 قانون مجازات اسلامی – کتاب پنجم مصوب سال 1375 اصلاحی سال 1399 جرمی است که شخصی فعل مجرمانهای را به فردی نسبت میدهد و از اثبات آن، در محاکم قضایی باز میماند و به همین موجب، مشتکیعنه طبق قانون اختیار دارد، از وی در قالب جرم افترا شکایت کند.
به شخصی که جرمی را نسبت میدهد و از اثبات آن، عاجز است، مفتری گفته میشود. مجازات مفتری، جزای نقدی بیش از 20.000.000 تومان تا 80.000.000 تومان(بستگی به شرایط و کیفیت ارتکابی جرم) در حق صندوق دولت است. اگر جرم انتسابی از جرایم حدی باشد، به عبارت دیگر، مفتری مرتکب قذف شده باشد، مجازات وی 80 ضربه شلاق حدی خواهد بود.
برای تحقق جرم افترا بایست جرمی نسبت داده شده باشد که در قانون برای آن، مجازات تعیین شده است. بنابراین نسبت دادن امور خلاف شأن و اموری که صرفاً محکومیت اداری و انتظامی دارند، ارتباطی با جرم افترا ندارد. همچنین نسبت دادن میبایست صراحتاً اعلام شود و بعنوان مثال اگر گفته شده باشد"تو مجرم هستی"این عاملِ تحقق جرم افترا نمیباشد.
بر خلاف توهین، در افترا جرمی که به شخص استناد داده میشود، باید قابلیت تحقق توسط او را داشته باشد. مثلاً ارتشا و اختلاس توسط کارمندان دولت قابل تحقق است. حال اگر به شخصی که کارمند دولت نیست، نسبت ارتشا یا اختلاس داده شده باشد، این عمل افترا نیست بلکه توهین محسوب میشود.
مرتکب باید از دروغ بودنِ نسبتی که به دیگری میدهد، آگاه باشد. پس هرگاه وی به اشتباه تصور کند که دیگری مرتکب جرم شده و در نتیجه به وی، نسبت دروغ دهد، مفتری محسوب نخواهد شد و قابل مجازات نخواهد بود.
آیا جرم افترا از جمله جرایم قابل گذشت میباشد؟ بله؛ بنابراین با شکایت شاکی، پرونده به جریان میافتد و با گذشت شاکی، پرونده در هر مرحلهای که باشد ولو در قسمت اجرای حکم، مختومه خواهد شد.