تصرف عدوانی کیفری
تصرف عدوانی کیفری یکی از موضوعات پیچیده و البته رایج در دعاوی قضایی است که معمولاً باعث اختلافات شدید بین افراد میشود. شاید برایتان پیش آمده باشد که فردی بدون اجازه به ملک شما دست‌درازی کرده و آن را تصرف کرده باشد. اینجاست که بحث تصرف عدوانی کیفری اهمیت پیدا می‌کند. در این مقاله به بررسی کامل این موضوع می‌پردازیم.
تعریف تصرف عدوانی کیفری
تصرف به معنای تسلط فرد بر یک مال، اعم از منقول یا غیرمنقول، است. این تسلط می‌تواند مادی یا معنوی باشد، اما در هر صورت فرد باید توانایی بهره‌برداری از مال را داشته باشد.
عدوانی از ریشه «عدوان» به معنای تجاوز و ظلم است. در حقوق، عدوانی به معنای اقدام غیرقانونی و بدون اجازه به اموال یا حقوق دیگران است.
تصرف عدوانی کیفری در قوانین ایران
بررسی ماده 690 قانون مجازات اسلامی
بر اساس این ماده، هر فردی که به صورت غیرقانونی و بدون رضایت مالک، مال غیر را تصرف کند، مجرم شناخته میشود. این ماده یکی از مهم‌ترین مبانی قانونی برای برخورد با تصرف عدوانی است.
تفاوت تصرف عدوانی کیفری و حقوقی
تصرف عدوانی حقوقی بیشتر جنبه احقاق حق مالک دارد و با دادخواست حقوقی پیگیری میشود، اما در تصرف عدوانی کیفری، هدف تنبیه متجاوز و حمایت از نظم عمومی است.
ارکان جرم تصرف عدوانی کیفری
وجود عمل فیزیکی مشخص مثل ورود غیرقانونی یا اشغال ملک.
قصد و نیت متهم در تصرف مال، باید غیرقانونی و آگاهانه باشد.
وجود قانون مشخصی که تصرف عدوانی را جرم‌انگاری کرده باشد.
مصادیق تصرف عدوانی کیفری
تصرف عدوانی کیفری شامل مواردی مانند اشغال غیرقانونی املاک، پی کنی، دیوارکشی، تغییر حد فاصل، امحای مرز، کرت بندی، نهرکشی، حفر چاه، غرس اشجار و زراعت و امثال آن و هر گونه اقدام برای محروم کردن مالک از حقوق قانونی خود است.
تشریفات و نحوه رسیدگی به جرم تصرف عدوانی کیفری
برای آغاز پیگیری، مالک باید شکایتی رسمی در مراجع قضایی ثبت کند.
پس از ثبت شکایت، قاضی با توجه به شواهد و مستندات، تصمیم‌گیری می‌کند.
مجازات تصرف عدوانی کیفری
مجازات این جرم وفق ماده 690 قانون مجازات اسلامی مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می باشد.
اثبات مالکیت در تصرف عدوانی کیفری
در دعاوی تصرف عدوانی کیفری، اثبات مالکیت یکی از ارکان اساسی است که بدون آن نمی‌توان شکایت را به‌درستی پیش برد.
راه‌های اثبات مالکیت در تصرف عدوانی کیفری
۱. ارائه اسناد رسمی
مهم‌ترین و معتبرترین روش برای اثبات مالکیت، ارائه سند رسمی ملک است. این اسناد شامل موارد زیر می‌شوند:
سند مالکیت
قرارداد رسمی خرید یا فروش
اسناد ثبت‌شده در اداره ثبت اسناد و املاک
۲. شهادت شهود
اگر سند رسمی وجود نداشته باشد یا کافی نباشد، شهادت شهود می‌تواند مؤثر باشد. شاهدان باید:
معتبر باشند.
از نزدیک با ملک و مالکیت آن آشنا باشند.
توانایی توضیح دقیق در خصوص تصرف غیرقانونی را داشته باشند.
۳. سوابق پرداخت مالیات و قبوض خدماتی
یکی دیگر از شواهد مهم، ارائه قبوض مالیات، آب، برق، یا گاز مربوط به ملک است. این قبوض نشان‌دهنده استفاده مالک از ملک و مسئولیت او در قبال آن است.
۴. استفاده از نقشه‌ها و گزارش‌های کارشناسی
در صورت وجود اختلاف در حدود و مرزهای ملک، می‌توان از نقشه‌های ثبت‌شده و گزارش‌های کارشناسان رسمی دادگستری استفاده کرد.
نقش اثبات مالکیت در حکم نهایی
قاضی برای صدور حکم در پرونده‌های تصرف عدوانی کیفری به مالکیت شاکی توجه ویژه‌ای دارد. اگر مالکیت به درستی اثبات شود، روند رسیدگی به نفع شاکی پیش می‌رود و متهم مجرم شناخته میشود.
مهلت شکایت تصرف عدوانی
مهلت طرح شکایت تصرف عدوانی ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی، مهلت شکایت تصرف عدوانی تا ۱ سال از زمانی است که مالک مال غیرمنقول از تصرف یا ادعای مالکیت نفر دیگر مطلع گردد
مرجع رسیدگی به جرم تصرف عدوانی
رای وحدت رویه شماره 807 دیوان عالی کشور
جزای نقدی که در برخی از مقررات قانونی مانند بند ٢ ماده ٣ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت مصوب 1373/12/28 با اصلاحات بعدی، به عنوان بدیل حبس و به منظور رعایت حال متهم پیشبینی شده است، ملاک تعیین درجه جرم نیست؛ بلکه در این موارد درجه جرم بر اساس مجازات حبس مقرر در قانون مربوط تعیین می شود. بر این اساس و با عنایت به ماده ٣۴٠ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ١٣٩٢ با اصلاحات و الحاقات بعدی، به لحاظ آنکه مجازات حبس مقرر در ماده ۶٩٠ قانون مجازات اسلامی مصوب ١٣٧۵ در خصوص مواردی که املاک و اراضی متعلق به اشخاص خصوصی باشد، به موجب ماده ١١ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399/2/23 به نصف تقلیل یافته و درجه ٧ است، به بزه مذکور به طور مستقیم در دادگاه کیفری دو رسیدگی می شود.
دستور موقت در تصرف عدوانی کیفری
دستور موقت یکی از ابزارهای مهم حقوقی است که در دعاوی مختلف، از جمله دعاوی تصرف عدوانی، کاربرد دارد. این دستور به‌منظور جلوگیری از ضرر بیشتر و حفظ وضعیت فعلی ملک تا زمان صدور حکم قطعی صادر میشود. در دعوای تصرف عدوانی کیفری، دستور موقت می‌تواند به توقف تصرف یا جلوگیری از تغییر وضعیت ملک کمک کند.
دلایل صدور دستور موقت در دعوای تصرف عدوانی کیفری
1. جلوگیری از تغییر وضعیت ملک:
در بسیاری از پرونده‌های تصرف عدوانی، متصرف عدوانی ممکن است در تلاش باشد تا وضعیت ملک را تغییر داده و شواهد را از بین ببرد. دستور موقت این امکان را محدود می‌کند.
2. حفاظت از حقوق مالکانه شاکی:
برای جلوگیری از تضییع حقوق مالک و حفظ حق تصرف قانونی او تا زمان صدور حکم نهایی.
3. ممانعت از تخریب یا سوءاستفاده:
در مواردی که ملک ممکن است به طور فیزیکی تخریب شود یا مورد استفاده غیرقانونی قرار گیرد، دستور موقت ضروری است.
شرایط لازم برای درخواست دستور موقت
1. وجود خطر فوری و جدی:
شاکی باید بتواند نشان دهد که ادامه وضعیت فعلی، منجر به زیان‌های غیرقابل جبران میشود.
2. وجود دعوای اصلی:
دستور موقت به تنهایی نمی‌تواند صادر شود؛ بلکه باید در ارتباط با دعوای اصلی (تصرف عدوانی کیفری) درخواست شود.
3. ارائه تضمین:
برای جلوگیری از سوءاستفاده از دستور موقت، دادگاه معمولاً از شاکی درخواست می‌کند که تضمینی ارائه دهد تا در صورت وارد آمدن خسارت به طرف مقابل، قابل جبران باشد.
در دعوای تصرف عدوانی کیفری، صدور دستور موقت ابزاری ضروری برای حفاظت از حقوق مالکانه شاکی است. این دستور می‌تواند از تغییر وضعیت ملک یا سوءاستفاده متصرف عدوانی جلوگیری کند.
پیشنهاد میشود قبل از اقدام شکایت تصرف عدوانی با وکیل با سابقه و مجرب امور کیفری مشورت نمایید،
برای دریافت مشاوره حقوقی و نگارش شکایت نامه و لایحه دفاعیه جرم تصرف عدوانی با وکیل رسول خیابانی تماس بگیرید.
